Informata themelore për Shkupin
Kryeqyteti i Maqedonisë është qyteti i Shkupit. Ai është edhe qyteti më i madh në vend dhe njëherësh paraqet qendrën administrative-politike, ekonomike, kulturore dhe arsimore-shkencore. Gjendet në pjesën veriore të shtetit, i ndarë në dy pjesë nga lumi Vardar. .Qyteti gjatë ekzistimit të tij, në varësi nga rastet historike, është emëruar me emra të ndryshëm, ndërsa emri i tij antik është Skupi.
Të dhëna kryesore për qytetin e Shkupit
Shkupi është qytet në pjesën qendrore të Gadishullit Ballkanik. Lehtë komunikon me rajonin e mediteranit në jug dhe rajonin e Evropës së Mesme dhe Veriore në veri. Nëpërmjet Grykës së Kaçanikut lidhet me Detin Adriatik. Kah lindja, nëpërmjet Kumanovës dhe Kriva Pallankës lidhet me Republikën e Bullgarisë, kah perëndimi lidhet me Pollogun, Luginën e Kërçovës, Rajonin e Ohrit-Prespës dhe Republikën e Shqipërisë.
Shkupi daton nga periudha para antike. Ky qytet ka pasur rëndësi strategjike në periudhën antike, kur ka qenë i njohur me emrin Skupi. Gërmimet nga qyteti i lashtë Skupi janë të vendosura në zonën Zajçev Rid mbi grykën e lumit Lepenec në Vardar, te fshati i sotëm të Zlokuqanit. Skupi ishte kryeqyteti i Dardanisë së atëhershme.
Historia e Shkupit
Në dokumentet bizantine qyteti i Shkupit quhet Skopia, ndërsa Sllovenët e kanë shënuar edhe si Skopie, Shkup apo Skople. Gjatë sundimit të Mbretit Samoil, qyteti bie nën Mbretërinë e Samuelit, ndërsa në periudhën e mëvonshme nën sundimin e Bizantit, Bullgarisë dhe Serbisë. Në 1392 qyteti, u pushtua nga Osmanët dhe u emërua me emrin Yskyp (Üsküp).
Në vitin 1962 për shkak të shirave të mëdha, lumi Vardar e përmbyti Shkupin. Përmbytja ishte një paralajmërues i tërmetit më të madh që qyteti ka përjetuar. Më 26 korrik 1963 në orën 5:17 qyteti ishte shkatërruar nga një tërmet me një magnitudë prej 9 shkallë sipas shkallës së Merkalievit (6.1 sipas shkallës sizmike te Rihterit). Nga tërmeti jetën e humbën 1.070 qytetarë, janë shkatërruar 90% të ndërtesave në qytet, dhe më shumë se 20,000 qytetarë mbetën të pastrehë. Pas tërmetit, qyteti filloi të ndërtohet sipas modelit të projekteve të Kenzo Tange dhe Adolf Ciborovski. Stacioni i vjetër hekurudhor, sot është një muze i qytetit të Shkupit dhe një simbol i tërmetit të madh. Ora në stacion është ndërprerë përgjithmonë në orën fatale 5 e 17 minuta në mëngjes.
Sot Shkupi konsiderohet si qytet i solidaritetit për shkak të faktit se me solidaritet qyteti arriti të përtërijë veten. Ndihma e parë për qytetarët erdhi nga të gjitha republikat e atëhershme jugosllave, dhe disa ditë pas tërmetit mbërriti ndihma dhe ekipet e shpëtimit nga e gjithë bota. Pikërisht 87 kombe në botë dërguan ndihmë dhe ndihmuan që ai të ndërtohet përsëri.
Karakteristika gjeografike
Shkupi gjendet në 21 ° 26 'gjatësi gjeografike dhe 42 ° në gjerësi gjeografike veriore. Lartësia mbidetare në qendër të qytetit është 240 m, shtrihet në 1,818 km2 në gjerësi 9 km dhe në gjatësi prej 23 km. Klima e qytetit karakterizohet nga një temperaturë mesatare vjetore prej rreth 12.4 ° C. Verat janë të gjata, të thata dhe të nxehta, dimrat janë të ftohtë, me shumë ditë të mjegullta. Lumi Vardar rrjedh nëpër luginën e Shkupit me degët e tij: Treska, Pçinja, Markova Reka, Lepenec dhe Kadina Reka. Luginën e Shkupit e rrethojnë malet: Vodno , Karadzica, Osoj, Zheden dhe Mali i Zi i Shkupit.
Karakteristika kryesore të Shkupit
Vende me interes për shikime turistike janë:
Ura e gurit, në lumin Vardar është simbol i Shkupit. Ajo u përpunua në shekullin e XV dhe përfaqëson një lidhje midis pjesës së re dhe të vjetër.
Kështjella e Kalasë - Muret e para u ndërtuan në fillim të shekullit VI. Kalaja dominon në bregun e majtë të lumit Vardar me pamje nga pjesa e vjetër e qytetit.
Kalaja – Ngurtësia e Justinianit të Parë
Mendohet se hapësira e Kalasë, e njohur si Kalaja e Shkupit, ishte e banuar që nga epoka e neolitit dhe koha e hershme e Bronzit, siç dëshmohet nga shumë zbulime arkeologjike. Vet Kalaja daton nga koha e Mbretit Justinian I (535). Për shkak të pozicionit dhe rolit të saj strategjik, kalaja gjatë historisë shpesh është sulmuar dhe përdorur nga luftëtarë të ndryshëm. Pas rënies së perandorisë së Samoilit (1018), qyteti u pushtua nga kryengritësit e Petar Deljan (1014-1041). Pastaj, u sulmua pastaj nga Kumanët, Skitët, Peçenezët, dhe të tjerë. Në Kala u gjetën mbetje të ndryshme arkeologjike. Sot Kështjella e Kalasë është një nga ndërtesat më të shquara në Shkup me prezencën e një sërë motivesh të ndryshme kulturore dhe turistike.
Ura e Gurit si simbol i Shkupit nga shekulli XV
Ura e gurit e lumit Vardar u ndërtua në gjysmën e parë të shekullit të XV. Ura lidh pjesën e vjetër me pjesën e re të qytetit. Rrugë anësore për këmbësorë u ndërtuan në vitin 1905, dhe në dekadën e fundit të shekullit XX u rinovua tërësisht. Në anën e majtë të lumit në urë ka një pllakë përkujtimore të qytetarëve të pushkatuar të Shkupit në vitin 1944 gjatë okupimit fashist.
Në formën e tij origjinale, ura kishte 13 harqe, me një gjatësi totale prej 215 metra dhe një gjerësi prej gjashtë metrash. Në mënyrë që të kthehet pamja origjinale e Urës së Gurit, që nga viti 1992 janë filluar ndërhyrje të reja, me çka është kthyer gjerësia fillestare e urës.
Kisha Shën Spas
Kisha Ortodokse "Shën Spas", në pjesën e vjetër të qytetit është ndërtuar në shekullin XIX. Ikonostasi përmban zbukurime të bukura prej druri, të gdhendura nga gdhendësit mitikë Petre dhe Marko Filipovski dhe Makarie Frqkovski. Në oborrin e kishës është varri i revolucionerit më të madh maqedonas të shekullit të XX - Goce Dellçev, dhe menjëherë pranë saj është Çarshia e vjetër turke, ku ka zanate të vjetra, Bezisten, Çifte-hamam dhe objekte të tjera të rëndësishme.
Porta e Maqedonisë
Është ndërtuar në vitin 2011, ndërsa është lëshuar në përdorim në Krishtlindje në vitin 2012. Objekti ka dimezione prej 20 në 10 metra dhe lartësi prej 21 metër. Fasada është e zbukuruar me 32 relieve ne gdhendje të thella, me sipërfaqe të përgjithshme prej 193 m2.
Në relievet janë treguar skena nga parahistoria nëpërmjet vendbanimit përreth në Gjirin e eshtrave, nga antika me Filip II dhe Aleksandri III i Maqedonisë, nga periudha romake me Justinianin I, nga shekulli i mesëm me Mbretin Samuil, Krali Marko dhe Karposh, dhe deri ne shekullin XX me Ilindenin, KAÇKM, Egzodusi nga Maqedonia e Egjeut dhe 8 shtatori 1991 - shpallja e pavarësisë së Maqedonisë.
Në objektin gjenden edhe relieve të manastirit Shën Jovan i Bigorrit, është prezantuar shtëpia e Ohrit, Hamami i Daut-pashës, Ura e poezisë në Strugë. Në brendësinë ka shitore për suvenire dhe hapësirë galerie në dy nivele, ndërsa më lartë platformë për vëzhgim.
Luftëtari në kalë
Përmendorja është kompozim prej më shumë elementeve. Përmendorja e bronzit e Aleksandërit ka një lartësi prej 14.5 metrash dhe peshon 30 ton. Në mes të shtyllës së lartë prej dhjetë metrash është vendosur luftëtari Aleksandri II i Maqedonisë, i njohur si Aleksandri i Madh, me një pamje të lindjes së diellit. Në atë piedestal gjenden tre unaza me pllaka të montuara, që përfaqësojnë tre beteja. Midis tyre janë tre unaza prej bronzi, me zbukurime dhe reliev dekorative. Rreth shtyllës është një shatërvan, e plotësuar me tetë ushtarë prej bronzi të lartë nga tre metra dhe tetë luanë, të lartë nga dy metra e gjysmë, prej të cilave katër janë kthyer kah shatërvani. Përmendorja është vepër e Valentina Karanfillova - Stefanova.
Sheshi Maqedonia
Sheshi Maqedonia në Shkup u formua më plotësisht në periudhën mes dy luftërave botërore, më saktësisht nga viti 1920 deri në vitin 1940. Ai ndodhet në kontekstin e Urës së Gurit, si lidhje bazë e tërësive qytetare nga ana e majtë dhe e djathtë e Vardarit. Rreth tij kanë qenë të vendosura objekte të rëndësishme: Banka Popullore, Posta, Shtëpia e oficerëve, Shtëpia tregtare Na-Ma, Hoteli Maqedonia, Pallati i Ristiqit. Por, pas Luftës së dytë botërore, dhe sidomos pas tërmetit shkatërrues të vitit 1963, një pjesë e objekteve janë shembur, dhe sot sheshi në Shkup ka një plan urbanistik pak më ndryshe, por ende në atë ose në afërsi të tij gjenden objekte tjera të rëndësishme menaxhuese - administrative, kulturore, tregtare, bankare, hoteliere - turistike dhe objekte tjera. Në afërsi të saj është edhe Sheshi Pella me Portën e Maqedonisë, si një portë e vërtetë për hyrje te sheshi.
Përmendore në rajonin qendror të qytetit
Në periudhën nga viti 2010 deri në vitin 2012 Sheshi Maqedonia është pasuruar me disa përmendore të revolucionarëve të famshëm maqedonas nga koha e Ilindenit 1903 dhe KAÇKM-së 1944. Menjëherë pranë Urës së Gurit, janë ngritur përmendoret e revolucionarëve maqedonas Goce Dellçev dhe Dame Gruev. Kundrejt tyre, është përmendorja e presidentit të parë të Presidiumit të Kuvendit Popullor të Republikës Popullore të Maqedonisë, Metodi Andonov - Çento. Përballë, ndërsa menjëherë afër Luftëtarit të madhërishëm mbi kalë, u ngrit statuja pesë metra prej mermeri e Mbretit Samuil, të vendosur në një piedestal në lartësi prej 3.5 metra. Në vet sheshin është vendos përmendorja e Dimitrija Çupovski, ndërsa në parkun "Zhena Borec" përballë Kuvendit të Republikës së Maqedonisë, është vendosur një memorial - shenjë e mbledhjes së parë një të KAÇKM-së.
Në bregun e Vardarit, janë përmendorja e Justinianit të Parë I, pesë metra e lartë, i vendosur në një piedestal prej 3.5 metrash. Kundrejt tij janë vendosur figurat e Gjemixhinjve të përpunuara prej bronzit. Afër Urës së Gurit në anën e Çarshisë së Vjetër janë vendosen përmendore bronzi të dukës së hajdutëve Petar Karposh dhe Gjorgjija Pulevski, si dhe Shën Cirili dhe Metodi dhe Shën Klimenti dhe Naum i Ohrit.
Shtëpia – përkujtimore e Nëna Terezës
Shtëpia-përkujtimore dhe përmendorja e Nënës Terezë (1910 - 1997) janë locuar në rrugën Maqedonia, në qendër të qytetit të Shkupit. I është përkushtuar humanistet së madhe Agnesa Gonxha Bojaxhiu - Nëna Terezë, e lindur në Shkup, fituese e Çmimit Nobel për paqe në vitin 1979. Sot radha e Nënë Terezës numëron më shumë se 3.000 motra dhe më shumë se 500 vëllezër në më shumë vende të botës.
Nënë Tereza është shpallur qytetare nderi e vendlindjes së saj Shkup, të cilën nga largimi i saj në misionin humanitar për ndihmën e të uriturve dhe të vetmuarve e ka vizituar katër herë: në vitin 1970, 1978, 1980 dhe në vitin 1986.
Kisha katedrale Shën Kliment i Ohrit
Kisha katedrale Shën Kliment i Ohrit është objekt nga historia më e re e ndërtimeve maqedonase të kishave. Ndërtimi i saj zhvillohen në vitet e shtatëdhjeta dhe tetëdhjeta të shekullit XX. Ajo u shenjtërua në vitin 1990. Selia është në Kishën ortodokse maqedonase - Kryepeshkopata e Ohrit.
Çarshia e vjetër
Në Shkup, nga ana e majtë e Vardarit, nëpërmjet Urës së Gurit gjendet Çarshia e vjetër e Shkupit. Një pjesë e qytetit me histori, traditë, kulturë dhe arkitekturë të ndryshme dhe të pasur, sot me lidhje të bërë ndërmjet të vjetrës dhe të rejës, ekonomisë dhe tregtisë, kulturës dhe traditës. Në frymën e rasteve historike kohore dhe zhvillimore, kultura e organizimit dhe tradita e jetesës, në Çarshin e vjetër të Shkupit janë ruajtur objekte të shumta funksionale nga periudha osmane, ndërsa janë ndërtuar edhe objekte të reja si veti e kohës moderne. Bëhet fjalë për bezistanin e Shkupit, Kapan an, Suli an, Kurshumli an, hamami i Daut - Pashës, Çifte hamami, kisha Shën Spas, kisha Shën Dimitrij, kompleksi i muzeve të Maqedonisë (muzeu historik, arkeologjik, etnologjik).
Çarshia e vjetër e Shkupit, e cila daton prej shekullit XII, ndërsa në mënyrë më aktive është zhvilluar nga shekulli XV deri XIX, paraqet kompleks të strukturave ekonomike - tregtare, arkitektonike dhe kulturore - tradicionale. Është ndërtuar në stilin oriental, me disa rrugë të gjera dhe më shumë rrugë të ngushta dhe të shtruara me kalldrëm dhe me pllaka. Përreth tyre, të ngjitur njëri me tjetrin, janë radhitur dyqane të ndryshme zejtarie dhe tregtare. Këtu hasen zanate të ndryshme tradicionale, farkëtarë, kujunxhi (artar), vorbëtarë, papuqetarë, rrobaqepës, sahatçi, teneqexhi, kazanxhi, samarxhi me veprimtari të ndryshme prodhuese - shërbyese. Aktive janë edhe shitore të ndryshme për mall bashkëkohorë industrial dhe prodhime të cilat mund të hasen vetëm këtu. Çarshia e vjetër është mbindërtuar me tregun e gjelbër më të madh në Shkup. Çarshia është qendra e dyqaneve më atraktive hotelerie me ushqime të llojllojshme tradicionale.
Hamami i Daut – pashës, monument impresiv i arkitekturës islame dhe galerisë artistike
Hamami i Daut - pashës është banjë e ngritur gjatë shekullit XV nga veziri i madh i Rumelisë. Me siguri e kanë ndërtuar mjeshtër nga shkolla e njohur dibrane e muratorisë. I ndërtuar në qendër të Shkupit, qindra metra nga Ura e Gurit, hamami është restauruar detajisht në vitin 1948. Pjesa më me përshtypje është çatia, e përbërë prej 13 kupolave të shpërndara në mënyrë jo të barabartë. Në brendësinë ekzistojnë 15 dhoma, të ndryshme sipas madhësisë, të lidhura ndërmjet vete me kalime qemeri të zbukuruara me orendi orientale. Përveç Qifte Hamamit dhe Stacionit të Vogël, sot ai është pjesë e Galerisë Nacionale të Maqedonisë. Hamami i Daut - pashës ka një përmbledhje nga shekulli XV dhe XVI, me koleksion të pasur të pikturave nga shekulli XVIII dhe XIX, si dhe nga arti i pikturës maqedonas bashkëkohorë.
Kurshumli Han është trashëgimi e njohur historike e Shkupit
Supozohet se Kurshumli Han (Han i plumbit) ishte ndërtuar në mesin e shekullit XVI. Përbëhej prej dy pjesëve - njëra për vendosjen e tregtarëve dhe mallit, ndërsa në tjetrën ka qenë stalla, dhomat ndihmëse dhe dhomat për shërbimin. Një kohë të gjatë ka shërbyer si vend për mbledhjen e tregtarëve dhe karvanëve të tyre dhe ka luajtur rol të rëndësishëm në zhvillimin e jetës tregtare në qytet. Rolin e bujtinës e ka mbajtur deri në fund të shekullit XIX, ndërsa pastaj është shndërruar në burg. Besohet se emrin e ka marrë gjatë shekullit XIX, për shkak të çatisë e cila ka qenë e përpunuar nga plumbi. Impresionojnë muret gjysmërrethore në katin e dytë dhe shatërvani në mes të hanit. Sot në han gjendet lapidariumi i Muzeut arkeologjik, i vendosur në qelitë në përdhese. Secila qeli përmban përmendore të cilat rrjedhin nga sfera e njëjtë dhe nga periudha e njëjtë, kur Maqedonia ka qenë provincë romake.
Konaku i qytetit Suli an sot është galeri dhe muze
Suli an është objekt nga shekulli XV, i ndërtuar nga Ishak beu. Në shekullin XVI ishte mbindërtuar. Ashtu që katet e epërme paraqitnin dyqane tregtare. Gjate tërmetit u shkatërrua rëndë, por është rindërtuar në pamjen e tij fillestare. Sot është selia e Galerisë së artit bashkëkohorë dhe Fakultetit për art figurativ, ndërsa nga viti 1983 atje gjendet edhe Muzeu i Çarshisë së vjetër të Shkupit.
Xhamia e Mutaf – pashës një nga ndërtimet më luksoze nga periudha otomane e Shkupit
Xhamia e Mustafa - pashës është ndërtuar nga komandanti i Shkupit Mustafa Pasha në vitin 1492. Ndodhet përballë hyrjes së Kalasë së Shkupit. Xhamia në thelb paraqet një piedestal arkitektonik katrorë i ndërtuar nga blloqe mermeri zbukuruar me ornamente të ndryshme. Minarja është e ndërtuar nga blloqe të bigorrit. Në këtë xhami gjendet sarkofagu i dekoruar shumë i Umës - e bija e ndërtuesit të xhamisë, pastaj shatërvani, mbetjet e imareteve të dikurshme, medreseja dhe të tjera. Sot është një monument i rëndësishëm i kulturës dhe një vend për rrëfimin shpirtëror të pjesëtarëve të besimit mysliman.
Sahat kulla është kulla e parë në Perandorinë osmane
Sahat - kulla në Çarshinë e Vjetër të Shkupit daton nga mesi i shekullit XVI, më saktësisht nga periudha prej vitit 1566 deri 1572. Konsiderohet kulla e parë e orës në Perandorinë Osmane, si pjesë e Sulltanit - Xhamia e Muratit. Ajo është 40 metra e lartë dhe përbëhet nga disa pjesë që përfundojnë me një kupolë. Ora ishte humbur gjatë tërmetit të vitit 1963 në Shkup, kur kulla u dëmtua seriozisht. Sot ajo tërheq vëmendje të dukshme me meritën e saj.
Përmendorja e Skender – beut
Gjergj Kastrioti - Skender Beu (1405-1468) është një hero kombëtar nga Shqipëria, një luftëtar për lirinë nga skllavëria osmane. Vepra e skulptorit Tom Tomai Bekir Dema nga Shqipëria, përmendorja e Skender - Beut u vendos në vitin 2006. Skender Beu konsiderohet një udhëheqës i madh, që i mbrojti vlerat e Evropës mesjetare para pushtimeve të atëhershme osmane në Ballkan. Vendosja e përmendores në Shkup është një konfirmim i frymës tradicionale të qytetit të unitetit.
Shën Spas një nga veprat më të bukura drugdhendëse
Kisha Shën Spas është ndërtuar në fund të shekullit të XVII dhe është një nga monumentet më të rëndësishme kulturore në Shkup. E vendosur në anën e djathtë të Kalasë. Duket e vogël dhe e padukshme, por me një rëndësie të madhe. Veçanërisht e vlefshëm është ikonostasi, i cili ka punuar për pesë vjet dhe përfundon në vitin 1824. Është përpunuar nga vëllezërit Petre dhe Marko Filipovski nga fshati Gari dhe Makarie Frqkovski nga Galiçnik. Edhe pse relativisht modest në përmasa, Ikonostasi impresionon me mjeshtëri të performancës, me cilësi të lartë artistike dhe një pasuri të përmbajtjes, duke e vënë atë në mesin e arritjeve kryesore të artit drugdhendës. Si një monument i kulturës i mbrojtur me ligj, në kishën kryhet meshat dhe ritet fetare vetëm për festën patrone Spasovden.
Muzeu i Maqedonisë
Gjendet në Çarshinës e Vjetër, pranë Kalasë së Shkupit. Muzeu i parë arkeologjik në Maqedoni u themelua në vitin 1924, dhe në vitin 1945 u themelua Muzeu Popullor i Maqedonisë. Në vitin 1949 repartet e veçanta në Muzeun Popullor u transformuan në Muzeun Arkeologjik dhe Muzeun Etnologjik. Fillimet e Pjesës Historike datojnë në vitin 1952. Kompleksi muze i sotëm është ndërtuar në vitin 1976. Në një sipërfaqe mbi 10,000 m2, në një vend mund të shihen koleksione të sistematizuara të trashëgimisë kulturore dhe historike të Maqedonisë nga parahistoria deri më sot.
Muzeu i qytetit të Shkupit – nga neoliti deri sot
Muzeu është vendosur në pjesën e përshtatur të stacionit të vjetër hekurudhor, të shkatërruar në tërmetin e vitit 1963. Pjesa relativisht e ruajtur e objektit sot është në funksion të muzeut, i cili ka një hapësirë prej 4,500 m2, nga të cilat 2,000 m2 është hapësirë e ekspozuar. Muzeu zotëron një fond prej rreth 22,000 objekte të muzeut nga rajoni i Shkupit, që ndodhen në pjesët për arkeologji, histori, etnologji dhe histori të artit. "Shëtitje nëpër të kaluarën" është një tipar i përhershëm i muzeut, i cili përfshin periudhën nga parahistoria deri në fillim të shekullit XX për Shkupin me rrethinën e saj.
Muzeu i betejës maqedonase
Ndodhet pranë Urës së Gurit, në bregun e majtë të Vardarit. U ndërtua në periudhën 2008-2011, dhe u hap zyrtarisht më 8 shtator 2011. Ai përbëhet nga 13 njësi, në të cilat paraqitet në mënyrë kronologjike historia e popullit maqedonas nga koha e hajnisë në periudhën e socializmit. Në hyrjen e Muzeut gjendet teza e origjinales së Deklaratës për pavarësinë e Maqedonisë. Muzeu përmban 109 figura dylli të personaliteteve nga historia maqedonase, një numër i madh i mostrave të armëve dhe orendive origjinale, skena masive, dokumente.
Qendra memoriale e holokaustit të Hebrenjëve nga Maqedonia
Muzeu i Holokaustit është një ndërtesë e re e ndërtuar në vendin e lagjes së dikurshme të hebrenjve, në afërsi të Urës së Gurit, si një nga katër muze të tilla në botë, pranë muzeve në Jerusalem, Uashington dhe Berlin. Është dedikuar për Hebrenjtë maqedonas (7,148 njerëz) të depërtuar në kampin e vdekjes Treblinka në Poloni gjatë Luftës së Dytë Botërore. Në të ekziston një ekspozitë e përhershme e jetës së Hebrenjve në Maqedoni dhe më gjerë në Ballkan.
Muzeu i artit modern
Muzeu i Artit Bashkëkohor gjendet në Kala të Shkupit. Ajo u ndërtua në vitin 1970 si një donacion nga qeveria polake, pas tërmetit të vitit 1963 në Shkup. Ai përfshin një sipërfaqe prej 5.000 m2 në tre krahë të ndërlidhur. Në ato gjendet hapësira për tezën e përhershme, sallat e ekspozitave të përkohshme, salla e leksioneve, projeksionet filmike dhe video, biblioteka dhe arkivi, punëtoria konservatore, depot, administrata dhe shërbime tjera ndihmëse. Ai ka një koleksion të vlefshëm ndërkombëtar dhe jep një pasqyrë përfaqësuese në artin bashkëkohor maqedonas.
Vodno
Vodno është lokalitet malor i cili ngrihet mbi Shkupin deri në 1.061 metër lartësi mbidetare. Atje gjendet Kryqi i Mileniumit, Kompleksi i manastirit Shën Pantelejmon, ndërsa Vodno ka në dispozicion edhe park - pyll, shtëpi malore, më shumë objekte hoteliere me rrugë të rregulluara për alpinizëm, vendparkim për automjete dhe pamje të gjera panoramike. Nga Vodno shihet pothuajse e tërë Lugina e Shkupit dhe qyteti i Shkupit. Prandaj, Vodno është një nga lokalitetet më të vizituara në rrethinën e Shkupit.
Në qershor të vitit 2011 u lëshua në përdorim teleferiku nga Vondoja e mesme te Kryqi i Mileniumit, trasa e së cilës është e gjatë 1.750 metra dhe ngjitet prej 570 deri 1.068 metra lartësi mbidetare. Teleferiku ka 28 kabina me mbartësi prej 640 kilogram dhe kapacitet për tetë persona, si dhe dy kabina për nga katër persona. Gondolat nga ana e jashtme janë pajisur me mbajtës për biçikleta.
Kryqi i mileniumit
Me 66 metra lartësi ky është objekti më i lartë ne Maqedoni. Kryqi i Mileniumit është ndërtuar në vitin 2000 në majën Krstovar (1.061 metër lartësi mbidetare) në Vodno, në afërsi të Shkupit, me rastin e kalimit të mileniumit të dytë në atë të tretë.
Manastiri Shën Pantelejmon, Nerezi i Epërm (shekulli XII)
Ky manastir është me vlerë më të rëndësishme piktoreske në Maqedoni dhe një nga veprat më të vlefshme të pikturës së kishës evropiane. Në këtë Manastir fillon renesanca në freskinë e pikturës, pothuajse një shekull e gjysmë para paraqitjes së renesancës në Itali të Xhoto-s. Manastiri është ndërtuar në vitin 1164, gjatë dinastisë bizantine Koinenë. Ashtu është regjistruar në pllakën e mermerit, të vendosur mbi derën hyrëse. Mjeshtrit dhe zografët më të mirë në kohën e tyre e kanë bërë veprën e tyre më të mirë. Është ndërtuar me gurë dhe tulla, në formë të kryqit të shkruar në hapësirë drejtkëndëshi dhe pesë kupola.
Manastiri mbijetoi zjarr, tërmet, shkatërrime dhe grabitje, por ka mbetur dëshmitarë i jetës së pasur kishtare dhe kulturore në shekullin e XII dhe të qendrës mitropolive të kishës në Shkup. Ky manastir është pjesë e të gjitha botimeve të rëndësishme enciklopedike për kulturën dhe artin në botë. Freskët piktoreske nga shekulli XII i paraqet luftëtarët dhe asketët e vet (zona e parë), festat e mëdha (zona e dytë), ndërsa më të rëndësishme janë afresket Vajtimi i Krishtit dhe Zbritja e Kryqit. Të mrekullueshme janë edhe kompozimet Shën Mërisë, Sretenie, Shën Mërija me Krishtin dhe Shën Pantelejmon.
Matka
Ajo është lugina e fluturave, është lokalitet mjaftë karakteristik në afërsi të Shkupit. Gjendet në veriperëndim të Shkupit, në dalje të lumit Treskë nga Gryka e gjatë e Shishovës. Matka është kompleks i kanionit të prerë thellë, në të cilin është ndërtuar akumulimi i parë artificial në Gadishullin Ballkanik, në vitin 1938. Ka më shumë shpella, qendër alpiniste për trajnim, rrjedhë të rregulluar të Treskës për kaike në ujëra të egra, kompleks prej më shumë manastireve, shtëpi malore, restorante, objekte hoteliere, natyrë piktoreske me botë të pasur bimore dhe shtazore. Vet akumulimi përfshin sipërfaqe prej 0,25 km2. Është e gjatë 5,9 km, me vëllim të dobishëm prej 2,6 milion m3. Është dedikuar për prodhimin e energjisë elektrike të Shkupit.
Manastiri Shën Andrej, Matkë (1389)
Është ndërtuar në kanionin e lumit Treskë. E ka ndërtuar Andreja, djali i dytë i mbretit Volkashin, në vitin 1389. Ka formë të trikonqusit të zgjatur, me kupolë të mesme të veçantë. Afresket e manastirit janë zografë mitropolit Jovan dhe murgu Grigorij, të cilët kanë punuar edhe në manastirin Shpërfytyrimi i Shenjtë në Zërze.
Afresket në Shën Andrej janë një risi në pikturën mesjetare maqedonase dhe vulën e stilit të ri në atë kohë me shfaqjen e isihazmit në murgizëm. Në tre zona janë prezantuar afreske të luftëtarëve të shenjtë Gjergji, Dimitri, Teodor Tirone dhe Teodor Stratilat në rritje të plotë, si dhe afreske me skena nga jeta e Zotit Jezu Krisht. Mbishkrimet janë shkruar në alfabetin grek dhe me atë të Kishës sllave.
Fshati neolitik Tumba Maxharë
Lokaliteti është vendosur në vendbanimin aktual Çento dhe është vendbanimi më i rëndësishëm në luginën e Shkupit që nga neoliti - epoka e re e gurit. Jeta këtu është zhvilluar vazhdimisht ndërmjet vitit 6000 dhe 4300 p.e.s., mirëqenia ekonomike dhe prosperiteti kulturor në neolitin e mesëm (5800-5200 p.e.s.). Janë gjetur disa gjetje qeramike, të ekspozuara në Muzeun e Maqedonisë.
Nga viti 2008 deri në vitin 2010 janë ndërtuar disa shtëpi në frymën e arkitekturës së neolitit, me një inventar të ndryshëm, për të rindërtuar jetën e njeriut neolit. Shtëpitë janë bërë prej druri, kallami, kashtë, të veshur me baltë dhe të ndërtuara sipas traditave neolitike. Shtrirja e objekteve të zbuluara në lokalitetin tregon një organizatë kuptimplote, e lidhur ngushtë me domethënien dhe rolin e shenjtërores.
Nëna e madhe – perëndeshë e frytshmërisë
Në Tumba Maxhari për herë të parë u zbulua një shfaqje terakote e Nënës së Madhe, e përfaqësuar në një mënyrë të panjohur deri tani mes kulturave të neolitit nga rajonet e tjera të Ballkanit. Dimensionet mbresëlënëse me lartësi 39 centimetra, një qëndrim klasik i qetë i vigjilencës mbi vatrën shtëpiake, e bëjnë këtë terakotë ekskluzive. Pjesa e poshtme e figurës përfaqëson shtëpinë e mbrojtur prej saj. Neoliti maqedonas karakterizohet nga një kult në drejtim të Nënës së Madhe. Llojet e tilla të figurave janë gjetur pothuajse në të gjitha vendet e neolitit në Maqedoni, ndoshta më e bukur është Nëna e Madhe nga Tumba Maxhari.
Skupi – Qytet i kohës romake dhe kohës së hershme antike
Lokaliteti arkeologjik, i cili gjendet në pesë kilometra në veriperëndim të Shkupit, në afërsi të fshatit Zllokuqan. Hulumtimet arkeologjike nga 1966 deri në ditët e sotme janë kryer nga Muzeu i Qytetit të Shkupit. Deri më tani janë hulumtuar muret, teatri, bazilika civile, vila e qytetit, banja e qytetit, rruga kardo, bazilika e krishterë si dhe pjesët e nekropolit lindor dhe perëndimor.
Ky qytet romak ndoshta u formua në periudhën prej shekujve XII deri në shekullin e XI p.e.s. Gjatë shekullit II Skupi mori një karakter reprezentativ, me teatrin monumental duke zënë një vend qendror. Në vitin 51, Skupi vuajti në një tërmet shkatërrues, pas të cilit pushoi jeta urbane, megjithëse ka shenja se jeta në formën e një vendbanimi të vogël sllovene rurale vazhdoi deri në shekujt X dhe XI.
Akuadukt
Gjendet dy kilometra në veri të Shkupit. Është ndërtuar me gurë dhe tulla dhe sot ajo ka 55 laçe të mbështetur në shtylla masive. Megjithëse është lidhur me Skupi, për shkak të ngjashmërisë së ndërtimit me Kurshumli Han, mendohet se është ndërtuar në shekullin e XV, kur Shkupi filloi të rritet me ndërtesat e reja islamike, për ndërtimin dhe operacionet e të cilave nevojiten sasi të mëdha të ujit të pastër. Sasia e ujit ishte e vazhdueshme dhe me furnizim të garantuar gjatë gjithë vitit.
Banja e Katllanovës
Banja ndodhet rreth 25 km nga Shkupi, në afërsi të Katllanovës, në bregun e djathtë të lumit Pçinja, në 230 metra lartësi mbidetare. Ka më shumë burime. Burimi kryesor është me kursim prej 15 l/sek. Temperatura e ujit është rreth 50 ° C. Sipas përbërjes kimike, ujërat janë alkaline, tokë alkaline dhe sulfur hipertermale. Të përshtatshëm për mjekimin e sistemit të mëlçisë - tëmthit, sistemit frymëmarrës të metabolizmit, traktit të kuq të barkut, sëmundjeve të zemrës dhe të ngjashme. Kompleksi i banjës është i pajisur me objekte turistike-hotelerie dhe shëndetësore, me karakteristika për llojet e turizmit të kombinuar: shërues, rekreativ, sportiv, të peshkimit, gjuetisë.
Manastiri i Markut
Shën Dimitri, f. Sushicë (shekulli XIV)
Në rreth 20 km nga Shkupi, pranë lumit Markova në afërsi të fshatit Sushicë, është manastiri i Markos, i quajtur sipas themeluesit - mbreti Vukashin dhe djali i tij Marko. Të dhënat për ndërtimin e kishës (1345) dhe themeluesit e manastirit jep mbishkrimi në hyrjen jugore, brenda kishës. Kisha është në formën e një kryq të gdhendur, të ndërtuar prej guri dhe tulla. Afresket janë nga shekulli i XIV. Ato janë ilustrime të pasura të akatistit të Virgjëreshës, mrekullitë e Krishtit, festat e mëdha dhe më shumë figura individuale të shenjtorëve, engjëjve, profetëve, asketëve dhe luftëtarëve. Afresku më i famshëm i manastirit është Vajtimi i Rakilës, ku drama të rënda njerëzore janë paraqitur nga vrasja e fëmijëve në Vitleem.
Manastiri ka një pasuri të madhe kishtare dhe kulturore-historike: ikonat, dorëshkrimet dhe librat, objektet dhe reliktet e kishës. Këtu u zhvillua një jetë intensive e murgjve, veprimtaria e kopjimit dhe shenjtërimit. Në shekullin XIX, abati i manastirit ishte rilindësi dhe shkrimtari maqedonas Kiril Pejçinoviq, i cili themeloi një shkollë në manastir, dhe këtu gjithashtu shkroi librin e tij të famshëm Pasqyra.
Qendra sportive Boris Trajkovski
Objekti sportiv më i kompleksuar në Maqedoni. Salla më e madhe ka një kapacitet prej 8,000 spektatorë për ndeshjet e basketbollit dhe 10,000 për koncerte dhe manifestime tjera kulturore. Ka një pishinë, një sallë për hokej, ping-pong, një sallë për palestër, bouling, saunë. Këtu u mbajt Kampionati Evropian i Hendbollit për femra në vitin 2008.
Arena nacionale Filipi i II i Maqedonisë
Një stadium me shumë qëllime, më së shpeshti i përdorur për ndeshje futbolli, me një kapacitet maksimal prej 36,400 spektatorësh. E përdorin klubet e futbollit Rabotnicki dhe Vardar, si dhe reprezentativi i futbollit të Maqedonisë. Ndërtimi i Stadiumit të Qytetit filloi në vitin 1978 me ndërtimin e tribunit jugor. Në vitin 2008, tribuna e vjetër veriore u shkatërrua dhe u ndërtua sipas standardeve më të larta të FIFA-s. Pas rindërtimit të tribunës së jugut në vitin 2011 u lëshuan në përdorim tribuna lindore dhe perëndimore.
Manifestime
Vera e Shkupit (21 qershor – 31 korrik, Shkup )
Që nga viti 1980, koncepti i manifestimit përfshin koncerte muzikore, opera, shfaqje të baletit dhe dramës, ekspozita të artit dhe fotografive, programe filmike, performanca dhe projekte multimediale, si dhe produksion personal dhe vizita të shumta nga vende të huaja. Në tridhjetë lokalitet të ndryshme, në Verën e Shkupit pulsojnë skena të hapura në Kalanë e Shkupit, Çarshin e Vjetër, Kurshumli Han, Bregun e Vardarit, Parkun e Qytetit, sallat e teatrove të Shkupit dhe galeritë e artit.
Mbrëmjet e majit të operës (9 – 31 maj, Shkup)
Me traditën nga viti 1972, festivali është një nga ngjarjet më të vizituara në Shkup. Skena e Operës dhe Baletit Maqedonas është nikoqir i programit, i cili përbëhet nga shfaqjet e operës, por edhe baletit, koncertet dhe shfaqjet simfonike. Pjesëmarrësit e rregullt në Mbrëmjet e Majit të operës janë artistë të operës dhe baletit nga vendet fqinje dhe nga bota, si dhe ansamblet e Operës dhe Baletit Maqedonas.
Baskerfest (Maj – qershor Shkup )
Festivali internacional i artistëve të rrugëve, i cili mbahet në disa vende në Shkup. Ky është një festival i lirë për të gjithë familjen, për të cilin nuk paguhen bileta - çmimi i vetëm është një kontribut për kapelat e artistëve. Parada spektakulare e karnavalit e përbërë nga akrobate të shumta, klounë, komedianë, magjistarë, xhonglerë, brejkerë, kukulla, karikaturistë, pantomimë, kërcimtarë nacional, muzikantë, të plotësuar me maska, kostume dhe muzikë të ndryshme.
Birra-lend në shtator
Me rreth 300.000 vizitues, festivali është destinacion i argëtimit cilësorë dhe prezantimit të prodhuesve të birrës, të shoqëruar me ushqim fantastik nga restorantet lokale, animimi i vizitorëve me muzikë.
