Ochryd (w oryginale Ohrid) to miasto w południowo-zachodniej Macedonii, na północno-wschodnim wybrzeżu Jeziora Ochrydzkiego. Ochryd i Jezioro Ochrydzkie są jednymi z głównych miejsc turystycznych w Macedonii.
Położenie geografyczne Ochrydu
Miasto to znajduje się w południowo-zachodniej Macedonii, na północno-wschodnim brzegu Jeziora Ochrydzkiego. Komunikacyjnie jest połączony drogami, które prowadzą do Skopje, Bitoli, Debaru I Republiki Albanii. Obok niego przechodziła i stara droga Via Egnatia, która łączy Adriatyk i Morze Egejskie, co było ważną okolicznością dla rozwoju miasta w przeszłości. W pobliżu miasta znajduje Ochrydzki Aerodrom (lotnisko), dzięki któremu istnieje komunikacja lotnicza z określonymi miejscami poza terytorium Republiki Macedonii. Środki komunikacji na wodach Jeziora Ochrydzkiego mają niewielkie znaczenie. Są wykorzystywane w funkcji rybołówstwa i do celów turystycznych. Jedyną niedogodnością jest brak komunikacji kolejowej.
Historia nazwy miasta Ochryd
Ze względu na dużą ilość cerkwi i monasterów, miasto Ochryd jest znane jako bałkańska i europejska Jerozolima. Jest znany jako "miasto światła", co jest dosłownym tłumaczeniem jego starej nazwy, Lychnidos. Region Ochrydzki znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Według legendy, którą zapisali Bracia Miladinovci, że w czasie budowy Ochrydzkiej Twierdzy cesarz Justynian wspiął się na wzgórza, na których leży miasto i zobaczywszy piękną okolicę, wykrzyknął: "Oh-rid!", co w tłumaczeniu znaczy: Jakie ładne wzgórze!. Od tego czasu miasto nazywa się Ochryd. Współczesny Ochryd jest spadkobiercą starożytnego Lychnidos. Według dokumentὀw, miasto po raz pierwszy było wspomniane 2400 lat przed nową erą. Lychnidos był na Via Egnatia, najstarszej i najważniejszej rzymskiej linii komunikacyjnej na Bałkanach.
Dane historyczne dotyczące Ochrydu
Region ochrydzki jeszcze w drugiej połowie VIII wieku przyciągał zainteresowanie państwa bułgarskiego. W czasach bułgarskiego cara Borys I Michaila, macedońskie terytoria pod względem wojskowo-administracyjnym były włączone do kilku "komitatὀw". Ochryd był w Komitacie, który obejmował obszary ochrydzko-dewolskie. W 886 roku Kliment (pol. Klemens), po krótkim pobycie na bułgarskim dworze, został wysłany do Macedonii z ważną misją państwową. Jako nauczyciel i episkop (biskup prawosławny) Kliment wraz z Naumem, położyli fundament tak zwanej Ochrydzkiej głagolicznej piśmienniczej szkole. Dzięki działalności Klimenta i Nauma, miasto Ochryd w drugiej połowie IX wieku stało się słowiańskim centrum kultury, a cesarz Samuil przekształcił go w centrum religijne i stolicę cesarstwa. Jego twierdze także dziś stoją wysoko nad miastem.
Twierdza Samuila w Ochrydzie
Forma twierdzy Samuila pochodzi z czasów Samuila, choć i z pὀżniejszych czasὀw istnieją dane o zniszczeniach i potem o naprawianiu twierdzy przez Turków i Bizantyjczyków. Twierdza posiada mury o wysokości od 10 do 16 metrów i grubości kilku metrów. Ze wszystkich stron, z wyjątkiem południowej, która jest skierowana w kierunku jeziora, pagὀrkowata część miasta była chroniona wysokimi murami i wieżami w długości trzech kilometrów, w pobliżu ochrydzkiego portu. Dzięki umocnieniom i murom pokrywa całe Ochrydzkie Wzgὀrze. Dziś z twierdzy zachowało się 18 wież i cztery bramy. Części twierdzy znajdują się w kierunku jeziora i w stronę niższego wzgórza ze starą częścią Ochrydu. Do starej części miasta wchodziło się przez trzy bramy, z których zachowana jest tylko Brama Górna (Gorna porta). W jej ścianach jest wmurowanych wiele kamieni z greckimi napisami. Pod częściowo zburzoną zewnętrzną powłoką, w wewnętrznych ścianach są zauważalne poziome warstwy cegieł o bizantyjskim formacie.
Plaże Jeziora Ochrydzkiego
Oprócz plaż miejskich w Ochrydzie i Strudze, w drodze z Ochrydu do św. Nauma rozciąga się ochrydzka riwiera:
Gorica- 4 km od Ochrydu
- Plaża ogrodzona wysokimi skałami
- Idealny widok na całą ochrydzką riwierę
- 4 km od Ochrydu, w miejscowości Sveti Stefan
- Jedna z najbardziej uczęszczanych plaż, uporządkowana i czysta
- 8 km od Ochrydu, 100 m od jeziora
- Dwa hotele z nowocześnie wyposażonymi pokojami, z widokiem na jezioro
- Najdłuższa plaża - 285 metrów
- Organizowane są różne imprezy zabawowe ze śniegiem - piana, deszcz i balony
- Autokemping na 10 km od Ochrydu
- 700 miejsc noclegowych w bungalowach i kempingach - przyczepach
Pstrąg ochrydzki
Jednym z gatunków endemicznych jest pstrąg ochrydzki, ryba słodkowodna w Europie i jest najbliższym przodkiem gatunku, który żył na tym obszarze jeszcze od czasów trzeciorzędu. Różni się od pstrąga potokowego spłaszczonym ciałem, małą głową i gwiażdzistymi szarymi plamami na ciele. Kolor mięsa u niektórych z nich jest biały, a u niektórych różowy. Maksymalna długość waha się od 25 do 60 cm, a maksymalna waga - do 15,8 kg. Mieszańce stworzone przez skrzyżowanie potokowego i pstrąga ochrydzkiego wzdłuż ciała mają naprzemiennie czerwone okrągłe i szare gwiażdziste plamy, takie jak letnica. Pstrąg ochrydzki jest bardzo smaczny. Jako jeden ze znaków przedstawiających Macedonię, znajduje się również na monetach macedońskich.
Świętoklimentowy monaster Św. Pantelejmon, Plaoshnik w Ochrydzie
W pobliżu wczesnochrześcijańskiej bazyliki episkopalnej w rejonie Plaoshnik, w 2002 roku była poświęcona nowowybudowana świątynia, poświęcona św. Pantelejmonowi. St. Kliment, był wielkim budowniczym cerkwi i monasterów, z których najbardziej znany jest monaster na Plaoshniku. Najnowsze badania archeologiczne - z 2000r. potwierdziły, że w tym miejscu św. Kliment odnowił dawny monaster w formie triconchos (trójlistna koniczyna). Świadczy to o chrześcijańskim cerkiewnym życiu w Macedonii od I wieku nowej ery. Odkryto 500 grobów mnichów, a także inne bogate znaleziska: pozłacane stroje, krzyże, ikony, relikwie ...
W miejscu monasteru św. Klimenta, w XIV wieku była wybudowana nowa cerkiew, którą w XV wieku Turcy przemienili w meczet. Wtedy relikwie św. Klimenta zostały przeniesione do cerkwi Św. Bogorodica Perivlepta w Ochrydzie, a po 530 latach powrὀciły na dawne miejsce. Tu znajdowała się Szkoła Ochrydzka, centrum słowiańskiego piśmiennictwa, duchowości i kultury, uważana za pierwszy słowiański uniwersytet na świecie.
Monaster Św. Nauma Ochrydzkiego w Ochrydzie
Zbudowany na wysokiej skale nad samym Jeziorem Ochrydzkim, w jego najbardziej wysuniętym na południe punkcie. Monasterska cerkiew pod wezwaniem Soboru na svetite arhangeli (Zgromadzenia Świętych Archaniołów), ktὀrą w 905 r. zbudował św. Naum , i w niej znajduje się też grobowiec św. Nauma, zbudowany w południowo-wschodniej części narteksu, w tym samym miejscu jak i grób św. Klimenta.
Cerkiew została zbudowana z podstawą w kształcie triconchos (trὀjlistna koniczyna). Około X do XIII wieku została całkowicie zniszczona. Dopiero w XVI wieku na jej fundamentach została wzniesiona obecna cerkiew, dobudowywana i zwiększana w kilku etapach. W drugiej połowie XVIII wieku została zbudowana kopuła nad narteksem cerkwi, a ostatnie znaczne odnawianie miało miejsce pod koniec XVIII wieku (1799). W napisie nad zachodnim wejściem, od wewnątrz, wspomina się, że freski w cerkwi powstały w czasach igumena Stevana w 1806 roku. Wtedy też powstały malowidła w kaplicy z grobowcem św. Nauma. Obecna cerkiew ma formę krzyża wpisanego w kwadratową przestrzeń z kopułą, umieszczoną na czterech kolumnach. Grobowiec św. Nauma jest dolepioną budowlą, z szeroką i niską kopułą. W monasterze i dzisiaj znajdują się filary z wygrawerowanymi głagolicą i cyrylicą "bukwami"( literami).
St. Jovan Bogoslov, Kaneo w Ohrid
Ta średniowieczna cerkiew znana jest z nazwy dawnej osady rybackiej Kaneo, co po łacinie oznacza "błyszczeć", a jest jednym z najczęściej fotografowanych symboli Ochrydu. Monaster św. Jovana Bogoslova został zbudowany i ozdobiony freskami w XIII wieku, a fundator cerkwi i malarze freskὀw nie są znani. Freski zostały zachowane w kopule i w przestrzeni ołtarza, ale w znacznym stopniu zniszczone, ponieważ cerkiew dłuższy czas, między XVII i XIX wiekiem, była częściowo zburzona i opuszczona. Wtedy większość fresków uległa zniszczeniu. W nowszej historii cerkiew ta była kilkakrotnie odnawiana i dobudowywana, a w 1889 roku został postawiony nowy drewniany ikonostas i zostały odnowione niektóre części dawnych freskὀw. Pierwotny wygląd cerkwi św. Jowan Kaneo, jednego z symboli starego Ochrydu, został przywrócony po pracach konserwatorskich w 1963 i 1964 roku, kiedy to został rozebrany narteks z dzwonnicą, ktὀre były dobudowane w XIX wieku. Wtedy były odkryte freski w kopule. Istnieje tylko część freskὀw z XIII wieku w kopule i absydzie. Piękne i specyficze są dwa anioły z fresku Oczyszczenia Apostołów, które są w królewskim stroju, co jest rzadkością w malarstwie freskowym.
Soborna Cerkiew (Katedra) św. Sofia (XI)
Świątynia, w której intronizowano ochrydzkich archiepiskopὀw (arcybiskupów), w której ogłoszono przywrócenie Ochrydzkiej Archiepiskopii (arcybiskupstwa) w 1958 roku, ta katedralna cerkiew zawiera jeden z największych kompleksów freskὀw, będących dziełem sztuki bizantyjskiej w Europie z XI wieku. Freski z XI i XIV wieku mają wyjątkowe znaczenie i znajdują swoje miejsce we wszystkich publikacjach naukowych. Wspaniały narteks pochodzi z 1313/14 roku i jest jedną z najpiękniejszych budowli tego typu w bizantyjskiej i macedońskiej kulturze budowania.
Cerkiew z dekoracyjną fasadą, zbudowana z cegieł i zaprawy, poświęcona jest św. Sofii, co oznacza Boską Wszechmądrość - Pana Jezusa Chrystusa. Została zbudowana w X wieku na fundamentach wczesnochrześcijańskiej bazyliki. W diakononcie przedstawiono Sześciu Rzymskich Papieży, przez co wyraża się związek między Konstantynopolem i Kościołem Rzymskim przed 1054 rokiem. Św. Sofia w drugiej połowie XV wieku została przekształcona w meczet. Freski były pobielone wapnem, kopuła zburzona i zrównana z dachem, marmurowa przegroda na ołtarzu - usunięta, a nad północno-zachodnią kopułą został wzniesiony minaret. Dzisiaj cerkiew ma stałe życie religijne, a jest też używana i jako sala koncertowa i muzeum.
Cerkiew Św. Bogorodica Perivlepta w Ochrydzie
Rok budowy (w czasach cesarza bizantyjskiego imperatora Andronika II Paleologa) poznajemy z tekstu napisu nad wejściem. Cerkiew stanowi cudowną całość pięknej budowli i przebogatego freskomalarstwa. Wśród ludzi znana jest pod nazwą św. Klimenta. Tak jest od XV wieku, kiedy Turcy do fundamentὀw zniszczyli monaster Świętego Klimenta na Plaoshniku, a tutaj zostały przeniesione relikwie św. Klimenta. Stała się świątynią katedralną, a więc świątynią ochrydzkich archiepiskopὀw (arcybiskupὀw) w czasach, kiedy Soborna Arhiepiskopska świątynia św. Sofia była przemieniona w meczet. Oprócz pierwszego "Poglawara" (głowy cerkwi) Macedońskiej Prawosławnej Cerkwi, w tej cerkwi byli intronizowani trzej następni przywὀdcy (poglawari) MPC (Angelarij, Gavril i Michail). Malarzami freskὀw byli zografowie Michail i Evtihij, najbardziej znani mistrzowie swoich czasów, którzy pracowali także w monasterach św. Nikita w Banjani, w okolicach Skopje i św. Gjorgji w Staro Nagorichani - Kumanowsko.
Jaskinowy Monaster Św. Erazmo w Ochrydzie
W średniowieczu kult św. Erasmusa, kaznodziei, biskupa Antiochii, rozszerzył się na Wschodzie i Zachodzie, a zwłaszcza we Włoszech, Francji, a nawet w Hiszpanii. W Macedonii jego kult rozwinął się w rejonie Ochrydu, ponieważ święty ten długi okres swego życia spędził w Ochrydzie i realizował znaczącą działalność misyjną na macedońskim terenie. Swemu wczesnochrześcijańskiemu kaznodziei Ochryd poświęcił piękny monaster, zbudowany w jaskini wzdłuż drogi Ochryd-Struga, w pobliżu samego brzegu jeziora. Freski, w tym postać św. Erasmusa, pochodzą z XII wieku. W pobliżu odkryto wczesnochrześcijańską bazylikę z III-IV wieku, poświęconą św. Erazmo.
Św. Konstantin i Elena w Ochrydzie
Cerkiew św. Konstantyn i Elena w Ochrydzie znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie cerkwi św. Bogorodica Perivlepta. Zbudował ją jeromonach Partenij. Jest to jednonawowy budynek z freskami z czasów budowy, ale także z kolejnych okresów, a dokładniej z XIV, XVII i XVIII wieku.
Zatoka Kości w Ochrydzie
Jest to właściwie zrekonstruowana prehistoryczna osada z pali z XII-VII w.pne, umieszczona nad platformą, ktὀrą trzymają drewniane pale. Jest to nowo otwarte muzeum na wodzie, w którym znajdują się pozostałości starożytnego siedliska, baza nurkὀw i zrekonstruowane twierdze Cesarstwa Rzymskiego z II wieku.
W tym miejscu na głębokości od trzech do pięciu metrów znaleziono pozostałości 6 000 drewnianych pali, które prawdopodobnie podpierały wspólną platformę z 20 drewnianymi domostwami. Zgodnie z badaniami osiedle zajmowało powierzchnię 8 500 m2. Biorąc pod uwagę, że zbudowano je z drewna, trzcin i błota, siedliska były podatne na pożary i były często odnawiane, co wynika z dużej gęstości pali (znaleziono resztki spalonego drewna i węgla). Platforma z lądem była połączona ruchomym mostem, który w nocy był podnoszony dla ochrony przed zwierzętami i wrogami. Obecnie jest to zrekonstruowana część osady, która ma siedem domostw zbudowanych na platformie, która została zainstalowana na ponad 1200 palach, które zostały odpowiednio obrobione, by były bardziej odporne i wytrzymałe. Wnętrza domostw zostały zrekonstruowane, co daje możliwośc obserwacji ówczesnego sposobu życia.